Weet u niet zeker of een erfenis positief is en dus uit meer bezittingen dan schulden bestaat? Dan kunt u de erfenis beneficiair aanvaarden. Als u een erfenis beneficiair aanvaardt, dan bent u niet met uw eigen vermogen verantwoordelijk als er in de erfenis meer schulden dan bezittingen blijken te zijn. We leggen u uit hoe u een erfenis beneficiair kunt aanvaarden en welke stappen daarop volgen.
Hoe aanvaardt u een erfenis beneficiair?
U kunt een erfenis beneficiair aanvaarden door een verklaring af te leggen. U legt de verklaring af door het formulier Verklaring nalatenschap in te vullen bij de rechtbank die hoort bij de laatste woonplaats van de overledene. Als u hierbij hulp wilt hebben of als u het om een andere reden niet op deze locatie wilt invullen, kunt u dit ook bij de notaris doen. De notaris stuurt het formulier dan naar de juiste rechtbank.
Als er meer erfgenamen zijn en één of meerdere erfgenamen de erfenis beneficiair aanvaard hebben door een verklaring af te leggen, dan heeft u nog drie maanden om een andere keuze te maken, dus te kiezen voor zuiver aanvaarden of verwerpen. Als u geen keuze doorgeeft binnen deze termijn, dan aanvaardt u de erfenis automatisch ook beneficiair.
Als één van de andere erfgenamen niet zelf over eigen vermogen mag beschikken, dan is het verplicht om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Dit is bijvoorbeeld het geval als er minderjarige erfgenamen zijn of een erfgenaam onder curatele staat. Als het vermogen van een erfgenaam onder bewind staat, moet de erfenis in de meeste gevallen ook beneficiair worden aanvaard en is het in ieder geval verstandig om beneficiair te aanvaarden. U kunt zelf kiezen om de erfenis ook beneficiair te aanvaarden, maar u kunt de erfenis ook zuiver aanvaarden of juist verwerpen als u niks met de erfenis te maken wilt hebben.
Kosten beneficiair aanvaarden
Om de erfenis beneficiair te aanvaarden, betaalt u kosten aan de rechtbank, omdat de rechtbank hiervan een akte nalatenschap moet opstellen. De kosten zijn €134,- per akte (2022). U krijgt rechtstreeks van de rechtbank een rekening. Als u het formulier invult bij de notaris, betaalt u niet alleen de kosten aan de rechtbank, maar ook de kosten van de notaris die u geholpen heeft met het formulier. Om kosten te besparen, kunt u het formulier in één keer invullen namens alle erfgenamen die dezelfde keuze maken. U betaalt dan maar één keer de kosten. Als de erfgenamen verschillende keuzes maken, dan moeten er meerdere formulieren ingevuld worden en moet de rechtbank meerdere akten opstellen. Als bijvoorbeeld een aantal erfgenamen beneficiair aanvaardt en een aantal erfgenamen verwerpt, worden er twee keuzes uitgebracht. U vult dan twee formulieren in en betaalt ook twee keer de kosten.
Beneficiair aanvaarden, zuiver aanvaarden of verwerpen
Naast beneficiair aanvaarden, kunt u er ook voor kiezen om een erfenis zuiver te aanvaarden of de erfenis te verwerpen. Als u twijfelt over de schulden in een erfenis, kunt u kiezen tussen beneficiair aanvaarden of de erfenis verwerpen. Alleen als u zeker weet dat de erfenis meer bezittingen heeft dan schulden, kunt u de erfenis zuiver aanvaarden. Het voordeel daarvan is dat de afwikkeling sneller gaat. Het nadeel is dat wanneer er schulden zijn, u hier dan met uw eigen vermogen aansprakelijk voor bent.
Vereffening van de erfenis
Als de erfenis beneficiair wordt aanvaard, dan moet de erfenis in principe vereffend worden. Vereffenen is een formeel proces waarbij de schulden en bezittingen in kaart worden gebracht en vervolgens de schulden worden betaald met de bezittingen van de overledene. Deze wettelijke regels van vereffening hebben als doel om de schuldeisers te beschermen. In principe zijn alle erfgenamen gezamenlijk verantwoordelijk voor de taken van de vereffening, óók de erfgenamen die de erfenis zelf niet beneficiair hebben aanvaard. In de praktijk kan het handig zijn om één erfgenaam te machtigen die verantwoordelijk is voor de vereffening. Als de erfenis ingewikkeld is of als de erfgenamen er samen niet uitkomen, kan de rechter ook een professionele vereffenaar aanwijzen.
Uitzonderingen vereffening
Soms hoeft de erfenis niet vereffend te worden nadat deze door één of meer van de erfgenamen beneficiair is aanvaard. Dit is het geval bij onderstaande situaties:
- Als er een langstlevende echtgenoot is en de wettelijke verdeling van toepassing is, wordt gekeken of de langstlevende echtgenoot de erfenis beneficiair heeft aanvaard. Als dit niet het geval is en de echtgenoot heeft zuiver aanvaard, dan is vereffening niet verplicht.
- Als de overledene een executeur heeft aangewezen in zijn of haar testament, dan kunt u zich eerst tot de executeur wenden. Als deze kan aantonen dat er ruim voldoende bezittingen zijn om alle schulden te betalen, dan is vereffening niet verplicht.
- Als een erfgenaam een wettelijke vertegenwoordiger heeft die over zijn of haar vermogen beschikt, moet deze vertegenwoordiger de erfenis namens de erfgenaam beneficiair aanvaarden. Als aangetoond kan worden dat de erfenis meer bezittingen dan schulden bevat, kan de vertegenwoordiger een verzoek bij de kantonrechter indienen om de erfenis niet volgens de wettelijke regels te moeten vereffenen.
Verloop van het proces vereffening
Aan het begin van het proces moet eerst in kaart worden gebracht wie de erfgenamen zijn. De vereffenaars moeten de erfenis beheren. De goederen worden beheerd en er moet voorkomen worden dat de schulden verder oplopen, bijvoorbeeld door abonnementen op te zeggen.
Er moet zo snel mogelijk een boedelbeschrijving worden gemaakt. Hierin staan alle bezittingen en schulden van de overleden persoon. De boedelbeschrijving moet vervolgens bij de rechtbank of (als die er is) bij de boedelnotaris ter inzage worden gelegd, zodat de schuldeisers de boedelbeschrijving kunnen inzien. Als de schuldeisers direct kunnen worden betaald, kunt u hiervoor ontheffing vragen aan de kantonrechter. Daarnaast moeten alle bekende schuldeisers per brief geïnformeerd worden met het verzoek binnen een bepaalde termijn (meestal zes weken) hun vordering in te dienen.
Grofweg zijn er bij het proces van vereffening twee mogelijkheden. Het kan zijn dat er meer schulden zijn dan bezittingen, of er zijn meer bezittingen dan schulden.
Meer schulden dan bezittingen
Als er meer schulden zijn dan bezittingen, dan kunnen niet alle schulden worden betaald. Als u ontdekt dat er meer schulden zijn, dan moet dit zo snel mogelijk bij de kantonrechter gemeld worden. De kantonrechter geeft instructies die u moet opvolgen en de kantonrechter kan ook bepalen dat de verplichtingen van een zware vereffening gaan gelden. Vervolgens moeten de schuldeisers zoveel mogelijk betaald worden. Dit kan rechtstreeks uit het vermogen van de overledene of er moeten eerst bezittingen worden verkocht. Het is belangrijk goed op te letten op welke manier de schuldeisers worden betaald. Schuldeisers moeten volgens een specifieke volgorde betaald worden, de Belastingdienst gaat bijvoorbeeld altijd voor.
Meer bezittingen dan schulden
Als er meer bezittingen zijn dan schulden, worden alle schulden betaald vanuit het vermogen of verkochte bezittingen van de overledene. Daarna is de vereffening klaar. Het vermogen en de bezittingen die overblijven, worden vervolgens verdeeld over de erfgenamen.
Let op!
Het is belangrijk dat de verplichtingen die horen bij het proces van vereffening goed worden uitgevoerd. Als u de erfenis niet of niet goed vereffent, dan loopt u het risico dat u toch met uw eigen vermogen aansprakelijk wordt gesteld voor de schulden.
Professionele vereffenaar
Vanwege de ingewikkelde stappen die het proces van vereffening met zich meebrengt, kunt u ervoor kiezen om een professionele vereffenaar in te schakelen. Een professionele vereffenaar bij NOVEX kent de procedure en kan zo de belangen van u en andere erfgenamen behartigen. Hier kunt u een vereffenaar zoeken bij u in de buurt.